Denizli’de 2017 yılında başlayan Nükleer Teknikler Kullanılarak Leblebilik Nohut Islahı Projesi Değerlendirme Toplantısı paydaş kurum temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirildi.
Toplantıya Denizli Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Tefenlili, Meclis Başkanı İbrahim Yayan, Denizli İl Tarım ve Orman Müdürü Şakir Çınar, Toprak Mahsülleri Ofisi Başmüdürü Yücel Türkanoğlu, Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Sorumlusu Dr. Evren Atmaca, Dr. Sali Fidan, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) Mühendisi Dr. Burak Kunter, Borsa meclis üyeleri, leblebici ve kuruyemişçiler katıldı.
Toplantıda Eskişehir Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Proje Sorumlusu Dr. Evren Atmaca bir sunum gerçekleştirildi. Proje aşamalarını anlatan Atmaca, gelinen son noktayı paylaştı.
“ÜRETİCİLERİMİZ RAHAT BİR NEFES ALACAK”
Proje hakkında açıklamalarda bulunan Denizli Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Tefenlili; “Leblebi imalatçısı üyelerimizle, nohut yetiştiricisi çiftçilerimizle bir araya gelerek sektördeki sorunları tespit ettik. Hazırlanan rapor neticesinde yerli nohutların veriminin son yıllarda düştüğü, leblebi sektörünün hammadde için yurtdışına yöneldiğini tespit ettik. Denizli, Uşak ve Burdur (Yeşilova) illerinin iklimin koşullarına adaptasyonu yüksek, makinalı hasada uygun, yüksek verimli, leblebi sanayinin ihtiyacı olan, iri taneli, kabuğu kolay soyulabilen, işlem görmeye dayanıklı, leblebilik nohut çeşitlerinin geliştirilmesi amacıyla başlayan çalışmada materyal olarak Uşak Kırmızı, Yeşilova, Tavas Nohut Popülasyonları ile Sarı 98 nohut çeşidi kullanılmıştır. Geliştirilen nohut çeşitleriyle üreticilerimiz rahat bir nefes alacak. Çeşitler sayesinde leblebi sektörünün hammadde için yurtdışına yönelimini durdurup, ithalatı bitirmeye çalışacağız” diye konuştu.
“TOHUMCULUĞU TÜRKİYE’NİN MİLLİ MESELESİ OLARAK GÖRÜYORUZ”
Tefenlili; “Yürütülen çalışmalar neticesinde geliştirilen Sarı-98 çeşidi 150 GY mutantlarından Borsa-20 çeşit adayı 2021 yılında tescile verildi. Tavas yerel popülasyonundan yapılan 150 GY mutasyon uygulamaları neticesinde geliştirilen Tavas çeşit adayı ise 2022 yılında tescile verildi. Yeşilova yerel popülasyonundan yapılan 250 GY mutasyon uygulamaları neticesinde geliştirilen Yeşilova çeşit adayı ise tescile sunulmuştur. 2025 yılında Borsa-20 çeşit adayının tescil olması beklenmektedir. Ayrıca Borsa-20 çeşidi üretim izinli olduğu için 2024 yılı itibariyle 500 kg Elit ve 1350 kg Orijinal 1 kademede tohumluk üretimi gerçekleştirilmiştir. Proje çalışmaları neticesinde kurulan denemelerde Sarı 98 mutantlarından 6 adet, Yeşilova mutantlarından 3 adet ve Tavas mutantlarından 8 adet hat olmak üzere toplam 14 hat bölge verim denemesi aşamasında ümitvar hat olarak bulunmaktadır. Tescilli çeşit sayımız hızla artıyor. Biz tohumculuğu Türkiye’nin milli meselesi olarak görüyoruz. Özetle nohutta ithalatın sonlandırılması, öncelikle Türkiye’nin kendine yeterli hale gelmesi ve ihracatta söz sahibi olması için çalışıyoruz ”ifadelerini kullandı.
“VERİM DAHA DA ARTACAK”
TENMAK Mühendisi Dr. Burak Kunter; “ Proje büyük bir özveriyle bugünlere geldi. Görev alan arkadaşlarımı kutluyorum. Leblebi üretiminde geliştirilen çeşitlerle verim daha da artacak” diye konuştu. Dr. Sali Fidan; “Belirlenen 3 ilde 2017 yılından beri denemeler yapıldı. İklim koşulları etkili oldu. Geliştirilen adaylar kendilerini kanıtladı” şeklinde konuştu.
Konuşmaların ardından geliştirilen nohut çeşitleri katılımcılar tarafından incelendi. Tescile verilecek 3 çeşit adayının (Borsa-20, Tavas 150 GY, Yeşilova 250 GY) sunulmasının ardından toplantı sona erdi.